O projekcie
Projekt zrealizowany przez Instytut Muzyki i Tańca w 2015 roku. Baza prezentuje 120 zabytkowych fortepianów firm polskich i obcych, pochodzących z Kolekcji im. Andrzeja Szwalbego w Ostromecku koło Bydgoszczy, Muzeum Historii Przemysłu w Opatówku, Narodowego Instytutu Fryderyka Chopina oraz Muzeum Diecezjalnego w Sandomierzu. Znajdą tu Państwo ponad 1000 wysokiej jakości zdjęć najciekawszych i najpiękniejszych obiektów zachowanych do dnia dzisiejszego na terenie naszego kraju.Fortepian, przez dziesiątki lat wyznacznik statusu społecznego w kręgu zachodnioeuropejskim, rozwijający się dynamicznie zwłaszcza w XIX wieku, jest dziś narzędziem niemal doskonałym. Swe obecne możliwości oraz formę zawdzięcza eksperymentom oraz pracy wielu umysłów i rąk starających się odpowiedzieć na wymagania, potrzeby, a czasem nawet i kaprysy muzycznego świata. Historia kultury, historia sztuki oraz historia muzyki dopełniają się wzajemnie w kartach katalogowych każdego obiektu, który jest zazwyczaj nie tylko ciekawym, lecz także pięknym artefaktem. Prezentujemy fortepiany z imponujących kolekcji polskich, z których dwie - ostromecka i opatowska - poprzez swą różnorodność, zasługują na szczególną uwagę. Kolekcja Narodowego Instytutu Fryderyka Chopina jest natomiast jedyną kolekcją brzmiącą, stale wykorzystywaną do koncertów i nagrań.
Dźwięk historycznych fortepianów jest dla nas dziś skarbnicą wiedzy o fonosferze minionych stuleci. Choć wiemy jak brzmiały fortepiany wykorzystywane przez Chopina - Pleyele, Erardy, Broadwoody i Grafy - a wiedza ta w istotny sposób przybliża nam dzieło kompozytora, warto pamiętać, że nie były to jedyne instrumenty produkowane w XIX wieku. Nasza baza prezentuje niemal 80 firm, w tym wiele polskich, z których każda wniosła do historii fortepianu istotne jakości. Niestety stan zachowania większości obiektów nie pozwala na zaprezentowanie ich możliwości dźwiękowych. Renowacja fortepianów jest jednak procesem czasochłonnym i kosztownym, a warto pamiętać, że przeprowadzona w niewłaściwy sposób przekłamuje na zawsze rzeczywistość dźwiękową. Polskie zbiory fortepianów nie ustępują bogactwem i różnorodnością kolekcjom europejskim, i jeśli uda nam się kiedykolwiek przywrócić im minioną świetność, otworzą nam drzwi do świata rejestrów i barw, o których nasze dwudziestowieczne uszy już dawno zapomniały.
Agata Mierzejewska
Zabytkowe fortepiany są częścią naszej przeszłości kulturowej i niejako materialnym świadectwem jej muzycznej świetności. Dokumentują miejsce tej dziedziny kultury w życiu codziennym – domowym i odświętnym – koncertowym polskiego społeczeństwa w minionych wiekach. Jednocześnie są świadectwem osiągnięć krajowego przemysłu fortepianowego poprzez zachowane do naszych dni wyroby licznych polskich wytwórni. Z drugiej strony nie do końca przez ów przemysł zaspokojony popyt na owe niezbędne melomanom muzyczne „akcesoria” dokumentują również importowane z całego świata „narzędzia muzyczne”, które przetrwały w polskich zbiorach do dziś. To zaledwie kilka powodów, aby poznać ów zaczarowany świat zabytkowych, historycznych fortepianów i jeden z wielu powodów, aby ów świat ochronić i zachować dla przyszłych pokoleń w zbiorach muzealnych.
prof. Beniamin Vogel
Realizatorzy
Idea projektu: Andrzej Kosowski, dyrektor Instytutu Muzyki i TańcaKoordynacja: Brygida Błaszczyk-Podhajska
Kurator: Agata Mierzejewska
Zdjęcia: Waldemar Kielichowski
Historia fortepianu: Beniamin Vogel, prof. emeritus
Karty katalogowe: prof. Beniamin Vogel, Joanna Gul, Instytut Muzykologii Uniwersytetu Wrocławskiego
Historia wytwórni: prof. Beniamin Vogel, Joanna Gul
Reminiscencje ludowej praktyki instrumentalnej w muzyce fortepianowej Chopina: prof. Zbigniew J. Przerembski, Instytut Muzykologii Uniwersytetu Wrocławskiego
Tłumaczenie klasyfikacji Hornbostela i Sachsa: prof. Beniamin Vogel, Joanna Gul
Klasyfikacja instrumentów w bazie: prof. Beniamin Vogel, Joanna Gul
Wywiady z pianistami przeprowadziła: Agata Mierzejewska
Wybór przykładów audio i wideo: Agata Mierzejewska
Tłumaczenie: prof. Beniamin Vogel, Monika Tacikowska
Redakcja angielskiej wersji kart katalogowych: Monika Tacikowska, Józef Jaskulski
Redaktor Bloga: Agata Mierzejewska
Redaktor zakładki Edukacja: Brygida Błaszczyk-Podhajska
Projekt i realizacja informatyczna: Studio Robot
Realizatorzy składają serdeczne podziękowania za pomoc:
pani Marzenie Matowskiej, dyrektor Miejskiego Centrum Kultury w Bydgoszczy
panu Andrzejowi Gawrońskiemu, kierownikowi Pracowni Pałacowej w Zespole Pałacowo-Parkowym Ostromecko
panu Jerzemu Marciniakowi, dyrektorowi Muzeum Historii Przemysłu w Opatówku
pani dr Ewie Kłysz z Muzeum Historii Przemysłu w Opatówku
dr Arturowi Szklenerowi, dyrektorowi Narodowego Instytutu Fryderyka Chopina
pani Wiolecie Wnorowskiej
panu Andrzejowi Dorędzie
panu Mariuszowi Klimsiakowi z Akademii Muzycznej im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy
Obiekty:
Narodowy Instytut Fryderyka Chopina
Kolekcja zabytkowych fortepianów im. Andrzeja Szwalbego w Zespole Pałacowo-Parkowym w Ostromecku k. Bydgoszczy
Muzeum Historii Przemysłu w Opatówku k. Kalisza
Muzeum Diecezjalne w Sandomierzu
Nagrania audio i wideo:
Narodowy Instytut Fryderyka Chopina
Biblioteka Narodowa w Warszawie
Miejskie Centrum Kultury w Bydgoszczy
Projekt został zrealizowany ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego
